Przysposobienia Wojskowego Kobiet

Większość mieszkańców Warszawy wieść o wybuchu Powstania przyjęła z entuzjazmem. Według planów dowództwa AK walki zbrojne miały potrwać 3-5 dni i zakończyć się wyparciem Niemców ze stolicy. Toteż ludność cywilna ochoczo włączała się w pomoc żołnierzom. Warszawiacy budowali barykady i umocnienia, organizowali kuchnie polowe dla walczących, działali jako sanitariusze, a część osób zgłaszała się ochotniczo do oddziałów powstańczych.

Jednak przedłużające się walki, codzienne naloty i wzrastające okrucieństwo okupanta wobec warszawiaków osłabiły morale cywili. Na rozkaz Hitlera Niemcy rozpoczęli brutalne tłumienie Powstania, które szczególnie na Woli i Ochocie przerodziło się w rzeź. Pacyfikacja przybrała tam formę masowych egzekucji, którym towarzyszyły gwałty, grabieże, niszczenie miasta i dóbr kultury.

Symbolem eksterminacji Woli stała się Wanda Lurie – „Warszawska Niobe”. 5 sierpnia 1944, będąc w dziewiątym miesiącu ciąży, została wraz z trójką dzieci i setkami mieszkańców dzielnicy zapędzona na teren fabryki „Ursus”przy ulicy Wolskiej 55, gdzie oddziały Dirlewangera dokonały masowego ludobójstwa, zabijając także dzieci Wandy. Ona sama ciężko ranna przeleżała dwa dni pod stosem zabitych. Po wydostaniu się na ulicę ponownie została pojmana i przewieziona do obozu w Pruszkowie. 20 sierpnia 1944 urodziła syna Mścisława, który przeżył wojnę.

„Rzeź Woli”, jak nazywa się to wydarzenie, była największym ludobójstwem dokonanym na ludności cywilnej w Europie podczas II Wojny Światowej. 

Po upadku Powstania cała ludność cywilna została wypędzona do obozu przejściowego Dulag 121 w Pruszkowie, a stamtąd w głąb Generalnego Gubernatorstwa, do pracy przymusowej na terenie III Rzeszy, a także do obozów koncentracyjnych.

Przed 1 sierpnia 1944 roku Warszawę zamieszkiwało 900 000 ludzi, po upadku Powstania w ruinach do stycznia 1945 roku przetrwało nieco ponad 1000 osób  tak zwanych Robinsonów Warszawskich.