Przysposobienia Wojskowego Kobiet

Przed rozpoczęciem Powstania Warszawskiego nie zakładano wykorzystania kanałów jako dróg łączności. Jednak wraz z trudnościami z utrzymaniem łączności między poszczególnymi Obwodami (dzielnicami) zaistniała konieczność stworzenia alternatywnej drogi kontaktu. Wówczas postanowiono wykorzystać sieć kanałów do przenoszenia rozkazów oraz do transportu broni, amunicji i środków opatrunkowych pomiędzy wszystkimi walczącymi dzielnicami.

Pracownicy przedsiębiorstwa kanalizacyjnego dostarczyli dokładne mapy umożliwiające wytyczenie tras między Powiślem i Starym Miastem oraz Śródmieściem i Starym Miastem. Przewodnikami kanałowymi zarządzał Oddział V Dowodzenia i Łączności KG AK. Między Śródmieściem a Starówką rozwinięto linię telefoniczną, która działała od 15 sierpnia do upadku Starówki. 

Ze względu na wielkość kanałów funkcję przewodników i kurierów kanałowych pełniły głównie dziewczęta i kobiety oraz młodzi chłopcy,Najmniejsze kanały miały wysokość 80 cm i szerokość 60 cm. Poruszano się w nich w półprzysiadzie opierając się rękami na drążku. Wyższe kanały sięgały 110 cm. Należy pamiętać, że kanał nie był suchy, płynęła nim woda lub nieczystości, które często sięgały do kolan a nawet powyżej pasa. Biorąc pod uwagę konieczność poruszania się w całkowitych ciemnościach trzeba było mieć wyjątkowe predyspozycje aby sprostać temu zadaniu.

Przejście przez kanały było ogromnym wyzwaniem fizycznym i psychicznym. Niemcy zakładali podsłuchy, po usłyszeniu głosów lub kroków wrzucali do tuneli granaty, wpuszczali trujący gaz, strzelali wgłąb z karabinów maszynowych czy spiętrzali wodę w kanałach. Mimo to łączność kanałowa działała do końca powstania. 

W miarę postępu walk zaczęto używać kanałów do ewakuacji oddziałów. Największą akcję ewakuacyjną przeprowadzono w dniach 1-2 września w obliczu upadku Starego Miasta. Ostatecznie do Śródmieścia przeszło około 5 tysięcy żołnierzy Grupy „Północ”, w tym lekko ranni, a na Żoliborz przedostało się ok 800 osób.